Sprawozdanie finansowe jest dokumentem zawierającym szereg ważnych informacji o danym przedsiębiorstwie. Sprawozdawczość finansowa powinna przedstawiać sytuację podmiotu jasno i rzetelnie. Poprzez umiejętne czytanie tych dokumentów finansowych zarówno odbiorcy zewnętrzni, jak i wewnętrzni mogą dokonać oceny finansowej firmy. Czym jest i kto powinien składać sprawozdanie finansowe? Z jakich elementów składają się sprawozdania finansowe?

Sprawozdanie finansowe – czym jest i kto powinien je składać?

Sprawozdanie finansowe jest rodzajem raportu, w którym przy pomocy cyfr, tabelek i wyliczeń przedstawione są aktualne dane finansowe spółki. Dane te muszą mieć pokrycie w księgach rachunkowych i innych istotnych dokumentach. Kwestie dotyczące sprawozdania finansowego regulowane są według ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku.
Do sporządzenia sprawozdania finansowego zobligowane są wszystkie podmioty, które prowadzą pełną księgowość. Zalicza się więc do nich:

• spółki sp. z o.o.,
• spółki komandytowe,
• spółki komandytowo-akcyjne,
• firmy, których roczny przychód przekracza 2 miliony euro.

Według ustawy o rachunkowości wymienione działalności gospodarcze są zobowiązane do prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych. Jednakże ewidencję w formie pełnych ksiąg rachunkowych mogą dobrowolnie wybrać na przykład jednoosobowe działalności gospodarcze. Właściciele takich firm również powinni sporządzić sprawozdanie finansowe. Nie jest więc istotna forma prowadzonej działalności gospodarczej, ale sposób ewidencji księgowej.

Budowa rocznego sprawozdania finansowego – najważniejsze punkty

Sprawozdania finansowe składają się w sumie z siedmiu elementów – pięciu głównych sekcji, w których znajdują się szczegółowe informacje finansowe o firmie oraz dwóch pozostałych, czyli nagłówka i wprowadzenia, dzięki którym możliwe jest zidentyfikowanie podmiotu, którego dotyczy sprawozdanie finansowe.

Sprawozdanie finansowe – wprowadzenie

Wprowadzenie do rocznych sprawozdań finansowych powinno zawierać podstawowe informacje o podmiocie oraz opis przyjętych zasad rachunkowości, w tym metod wyceny i sporządzania sprawozdania finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia prawo wyboru firmie.

Wycena majątku w ujęciu bilansowym

Sekcja bilansu zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy o rachunkowości to zestawienie wartości zasobów majątkowych firmy. Zawiera między innymi dane o aktywach, pasywach, środkach trwałych, rezerwach na świadczenia emerytalne i funduszach specjalnych. Do tego działu najczęściej zaglądają firmy, które udzielają kredytów, pożyczek i leasingów, aby sprawdzić, czy dany podmiot ma jakiekolwiek zobowiązania, a jeśli tak to ile. W bilansie znajdują się również informacje o wartości firmy, co jest ważne dla podmiotów chcących ją kupić, a także dla inwestorów.

Rachunek zysków i strat

Ten dział sprawozdania finansowego określa całkowity dochód firmy w danym roku obrotowym. Znaleźć w nim można dane o tym, ile wynosiły przychody netto ze sprzedaży w konkretnym roku obrotowym, jakie były koszty działalności operacyjnej, ubezpieczenia społecznego oraz innych świadczeń, a także ile wynosiły przychody finansowe i koszty działalności gospodarczej. W tym miejscu sprawozdania finansowego znajdują się również informacje o kosztach wynagrodzeń dla pracowników i osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenie czy o dzieło.

Terminy sporządzania sprawozdań finansowych i wymogi techniczne

Zgodnie z przepisami prawa standardowy czas na przygotowanie sprawozdania finansowego wynosi do trzech miesięcy od dnia bilansowego. Zatem w większości firm będzie to najpóźniej 31 marca. W 2020 roku z uwagi na pandemię okres ten został wydłużony do 6 miesięcy od dnia bilansowego. Wydłużeniu uległ również czas na zaakceptowanie sprawozdania. W obecnej chwili nie wiadomo nic na temat ponownego przedłużenia terminu sporządzenia sprawozdania finansowego, więc należy założyć, że będzie znów obowiązywał termin 31 marca.
Co istotne, wydłużenie terminów nie dotyczy jednak podmiotów, które podlegają KNF. Tego rodzaju jednostki otrzymały dodatkowe 2 miesiące na przygotowanie sprawozdań finansowych. Natomiast roczne sprawozdanie finansowe przedsiębiorców wpisanych do KRS należy złożyć w rejestrze w ciągu 15 dni od dnia jego zatwierdzenia. Sprawozdanie musi mieć format i strukturę zgodną z wytycznymi Ministerstwa Finansów.

Dla początkującego przedsiębiorcy księgowanie amortyzacji środków trwałych może nie znaczyć za wiele. Dlatego najlepiej na samym początku podać definicję tych słów. Księgowość nie jest łatwą dziedziną, tym bardziej że wielu właścicieli firm są specjalistami w swojej branży i to na niej chcą się skupić.

Co to jest amortyzacja środków trwałych?

Pojęcie amortyzacji środka trwałego polega na stopniowym zużyciu składników majątkowych poprzez odpisy amortyzacyjne, które dokonywane są drogą systematycznego i planowego rozłożenia wartości środków trwałych na określony czas amortyzacji. Analizując powyższe zagadnienie, należy także wyjaśnić co kryje się pod pojęciem środków trwałych.

Co istotne, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie określa wprost, czym są środki trwałe. Wskazuje ona jednak, jakie warunki powinny być spełnione, aby taki składnik majątkowy mógł być amortyzowany. Ustawodawca wymaga tego, aby był on własnością lub współwłasnością podatnika, został kupiony lub wytworzony we własnym zakresie, był kompletny i przydatny do użytku w dniu przyjęcia do używania. Ponadto powinien on charakteryzować się przewidywanym okresem użytkowania dłuższym niż rok i był wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wymienić można przy tym takie środki trwałe jak:
maszyny, urządzenia i środki transportu, budynki, budowle lub lokale, które są odrębną własnością albo oddane na podstawie umowy najmu, dzierżawy.

Ustawa o amortyzacji środków trwałych

Amortyzacja środków trwałych została ujęta w prawie podatkowym i ustawie o rachunkowości. Podstawowe zasady amortyzacji odnośnie do prawa podatkowego są zawarte w art. 22a – 22n ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 16a – 16n ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Natomiast regulacje dotyczące prawa bilansowego są ujęte w art. 31-32 ustawy o rachunkowości.

Metody amortyzacji środków trwałych

Księgowanie amortyzacji środków trwałych można wykonać kilkoma metodami. Pierwsza z nich to metoda liniowa polegająca na dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środka trwałego z zastosowaniem rocznej stawki określonej w wykazie stawek amortyzacyjnych. Warto wyliczonego rocznego odpisu stanowi kwotę stałą przez cały okres amortyzacji. Inne metody to między innymi amortyzacja degresywna, która pozwala przyspieszyć amortyzację niektórych środków trwałych już w początkowym okresie oraz amortyzacja z zastosowaniem indywidualnie ustalanych stawek amortyzacyjnych.

Jak obliczyć amortyzację środka trwałego?

Księgowanie amortyzacji środków trwałych należy rozpocząć od ustalenia, do jakiej grupy KŚT należy dany środek. Następnie niezbędny jest wybór amortyzacji podatkowej i ustalenie wynikającej z niej stawki. To daje zwrotnie okres amortyzacji środka trwałego. Obliczanie jej najłatwiej przeprowadzić z wykorzystaniem kalkulatora amortyzacji, który można znaleźć w sieci. Aby z niego skorzystać, należy znać wartość początkową, miesiąc, w którym rozpoczęto amortyzację środka trwałego, stawkę w procentach i podać wybraną metodę.

Prowadzenie księgowości w każdym przedsiębiorstwie polega na prawidłowym ewidencjonowaniu wszelkich operacji gospodarczych. To, w jaki sposób będą prowadzone rozliczenia, zależy od typu prowadzonej działalności, a także od wysokości obrotów w firmie.

Na czym polega pełna księgowość?

Pełna księgowość w firmie to forma dokumentowania zdarzeń gospodarczych, która w przeciwieństwie do podatkowej księgi przychodów oraz rozchodów, notuje zdecydowanie więcej wydarzeń, a ponadto stanowi pełniejsze udokumentowanie finansów konkretnego przedsiębiorstwa. Z punktu widzenia prawa, mowa tutaj o rozwiązaniu, które zapewnia maksymalną przejrzystość wszelkich danych ekonomicznych i dotyczy działalności gospodarczej. Stosowanie pełnej księgowości wymaga tego, żeby obok dokumentów znanych również z uproszczonej księgowości, prowadzić też dodatkowe ewidencje oraz rejestry, które pozwolą śledzić m.in. zmiany w majątku firmy, rozliczenia z kontrahentami, a ponadto przepływy finansowe. Okazuje się, że pełna lista elementów składających się na księgi rachunkowe obejmuje dzienniki, księgi pomocnicze, zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej, sald kont ksiąg pomocnych, a także wykaz składników aktywów oraz pasywów. Nie można też zapomnieć o uzgodnieniach sald, potwierdzeniach i sprawozdaniach finansowych. Pełna księgowość spółki powinna być prowadzona przez wyspecjalizowane biuro rachunkowe.

Czym się różni pełna księgowość od uproszczonej?

Istnieje sporo różnic pomiędzy pełną księgowością a uproszczoną. Jedna i druga ma swoje wady oraz zalety. Uproszczona rachunkowość jest mniej skomplikowana niż prowadzenie pełnej księgowości w firmie. Można ją prowadzić samodzielnie bez pomocy wyspecjalizowanych biur rachunkowych, co jest bardzo istotne. Wadą jest jednak to, że taki typ prowadzenia ewidencji prawie nic nie mówi o stanie przedsiębiorstwa. Co więcej, prowadzenie pełnej księgowości daje za to pełen obraz kondycji przedsiębiorstwa. Możliwe jest też przeprowadzenie szczegółowej analizy firmy. Tego typu forma jest trudna do prowadzenia samodzielnego, gdyż nakłada wiele wymagań oraz obowiązków. Z tego powodu korzysta się z usług księgowych. Obowiązek prowadzenia pełnej księgowości nałożony jest przez obecnie panujące przepisy prawne.

Kiedy trzeba prowadzić pełną księgowość?

Obowiązek prowadzenia pełnej księgowości dotyczy przedsiębiorców, którzy do tej pory prowadzili uproszczoną księgowość, lecz zdecydowanie się na przekształcenie swojej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową prawa handlowego bądź w spółkę osobową prawa handlowego. Przy takich typach prowadzenia działalności występuje obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych. Mowa tutaj oczywiście o spółkach akcyjnych oraz z ograniczoną odpowiedzialnością, a ponadto spółkach komandytowych i komandytowo-akcyjnych. Co więcej, do prowadzenia pełnej księgowości zobowiązani są właściciele firm, których przychody netto ze sprzedaży produktów oraz operacji finansowych przekroczyły równowartość dwóch milionów euro w przeliczeniu na złotówki po kursie średnim ogłaszanym regularnie przez NBP. Pełna księgowość spółki powinna być prowadzona przez wyspecjalizowanych księgowych.